Categorie | Uitgelicht

‘Zonder stip op de horizon is het blindvaren’

Afbeelding Onderzoek het digitale landschap

Stichting Digitalezorg.nl heeft afgelopen periode een project gedaan in samenwerking met platform Het Digitale Landschap. Dit initiatief wil inzicht geven in de digitale transformatie van de Nederlandse zorgsector en antwoord geven op vragen als: Wat zijn de actuele technologische ontwikkelingen? Tegen welke beperkingen lopen professionals uit het veld aan? Hoe kunnen de uitdagingen van morgen worden aangegaan? Eén (zorgwekkend) punt springt duidelijk bovenuit en dat is de kloof tussen bestuur, ICT en organisatie.

De weg naar digitalisering is niet voor iedere organisatie even vanzelfsprekend. Om een beter inzicht te krijgen in wat VVT-organisaties willen realiseren met de digitaliseringsslag die de komende jaren plaatsvindt en welke stappen ze daarvoor moeten nemen, zijn wij een onderzoek gestart.

Frisse wind nodig
Op basis van een survey, samengesteld in samenwerking met onderzoeksbureau Pb7 Research, onder ruim 100 zorginstellingen, hebben wij op donderdag 18 februari 2016 een exclusieve ronde tafel bijeenkomst op een bijzondere locatie georganiseerd om de uitkomst van het onderzoek te bespreken.

De deelnemers werden ontvangen in de zendmast van Lopik op de zestiende verdieping. De toren, die van oudsher symbool staat voor communicatie en gegevens delen, herbergt ook het duurzame datacenter van Alticom, waar de koeling wordt gerealiseerd via een frisse wind die op deze hoogte in ruime mate aanwezig is. Daarnaast biedt de locatie ook de gelegenheid om op grote hoogte naar het landschap te kijken. Deze hoogte staat natuurlijk ook symbool voor de manier waarop we naar de zorgsector kijken: met een zekere afstand tot het onderwerp om zo tot een heldere visie te komen.

Geen missie en visie
Hoewel de meeste VVT’ers wel aangeven dat ze zich actief met digitale transformatie bezighouden, blijkt maar 41% van de ondervraagde organisaties over een ICT-beleidsdocument en een missie en visie te beschikken. Deze uitkomst kwam ook naar voren onder de ronde tafel deelnemers uit de VVT en de tweede lijn. Dit is toch opmerkelijk als je nagaat dat juist nu de inzet van ICT heel belangrijk lijkt om de zorg betaalbaar te houden. De primaire doelstelling van de ondervraagden om te kiezen voor digitaliseren blijkt de behoefte te zijn om zorg op maat te bieden, alhoewel de vermindering van administratieve lasten ook als zeer belangrijk wordt ervaren. Dagelijks voeren nog steeds vele medewerkers gegevens met de hand in terwijl zorgverleners vaak de primaire behoefte hebben om met mensen te werken in plaats van verlengstuk van de computer te zijn. Slechts bij 37% van de ondervraagde organisaties worden gegevens volledig digitaal vastgelegd. Over vijf jaar denkt een kleine 70% zover te zijn. Dit roept wel de vraag op hoe je als organisatie goed kan sturen op cijfers onder deze omstandigheden. Elke organisatie heeft tegenwoordig toch behoefte aan (bijna) realtime informatie om te anticiperen of om in te schatten wat er op je afkomt. Hoe kan je op- of afschalen, hoeveel bedden heb je nodig? Hoe kan je anticiperen op het aannemen of afvloeien van personeel als je geen inzicht hebt?

Wat tijdens de ronde tafel bijeenkomst duidelijk werd, is dat er een merkbare kloof is tussen zorgverleners, ICT-ers en bestuurders. De bestuurders werden opvallend vaak genoemd in de enquête als de doelgroep die bijgespijkerd zou kunnen worden. Volgens de respondenten zou inzicht en kennis bij deze functionarissen tekort schieten. Als ik de ronde tafel deelnemers goed beluisterde lijkt er een gebrek aan ownership te bestaan onder bestuurders en nemen zij niet altijd hun verantwoordelijkheid waar het nodig is.

Geen zorgen
Een ander opvallend gegeven uit het onderzoek vond ik dat de VVT’ers zich weinig tot geen zorgen maken over in- en uitstroom van ICT’ers en de continuïteit van deze kennis op de IT-afdeling. Uit de onderzoeksresultaten blijkt namelijk dat er een digitale revolutie op handen of gaande is en dan zou het behouden van ICT-kennis toch prioriteit moeten hebben. Mogelijk denken de VVT-ers dat deze kennis makkelijk door een ander is in te vullen en dit zou dan weer te maken kunnen hebben hoe er tegen de positie van ICT in de organisatie wordt aangekeken? Er is een duidelijke behoefte onder de VVT-ers om te digitaliseren, maar die ligt specifiek op het gebied om patiënten beter te helpen. Het lijkt bijvoorbeeld minder gericht te zijn op het bieden van zorg op afstand, zo vindt slecht 7% vermindering van reistijd een prioriteit.

29% van de zorgverleners beschikt nu over een digitale werkplek, een belangrijke voorwaarde voor digitalisering. Over vijf jaar verwacht 59% zover te zijn. Ook is, gestructureerde, digitale invoer van gegevens noodzakelijk. Dat is nu maar bij 37% van de organisaties het geval, een kleine aanname van mijn kant is dat het die organisaties betreft die ook verder zijn met een missie, visie en beleid. Wat duidelijk is geworden in het onderzoek en tijdens de ronde tafel bijeenkomst is dat de rol van IT binnen de bedrijfsprocessen duidelijker moet worden, dat digitale vaardigheden vergroot moeten worden en dat vooral bestuurders bijgespijkerd dienen te worden op onderwerpen waar ze tekort schieten. ICT zou een specialistisch rol moeten krijgen, in plaats van alleen faciliterend te zijn en bestuurders moeten meer begrip krijgen van de mogelijkheden van ICT.

Nog steeds ICT-lappendeken
Helaas is ook merkbaar dat de ICT-agenda voor een groot gedeelte gevuld wordt met onderwerpen zoals informatiebeveiliging, privacy en continuïteit. Daarnaast ook de gegevensuitwisseling, interoperabiliteit van systemen, wat een belangrijke voorwaarde is voor onder meer eHealth. 61% ziet de koppelingen tussen systemen als groot probleem. En dat is ook gewoon zo. Nederland is nog steeds een ICT-lappendeken en dat is in mijn optiek een van de grotere remsystemen op vooruitgang.

We zien allemaal wel welke problemen er op ons pad liggen, van koppelingen tot privacy. Maar ik vind dat met name de kloof tussen bestuur, ICT en organisatie er bovenuit springt. Om op een goede manier te kunnen digitaliseren, zul je een duidelijke stip op de horizon moeten kunnen zetten. Je moet dan beschikken over een duidelijke missie, visie en strategie. Want anders blijven wij blindvaren.

Het onderzoeksrapport ‘Het Digitale Landschap van de Zorg in 2016’ is aan te vragen via www.hetdigitalelandschap.nl/zorg

Martijn Claus, Secretaris Stichting Digitalezorg.nl
Dit artikel verscheen eerder in Digitalezorg.nl Magazine

Laat een reactie achter

*

Digitalezorg.nl Magazine

Blijf op de hoogte via Twitter