Op 18 januari organiseerde Stichting Toekomstbeeld der Techniek het symposium ‘Play on: gaming voor de nieuwe generatie senioren’. Doel van de dag was om inspirerende toekomstvisies te ontwikkelen op hoe gaming een bijdrage kan leveren aan het fysiek-sociale welzijn van de volgende generatie ouderen.

Er waren in totaal 90 deelnemers aanwezig, zowel gamedesigners als professionals uit de ouderenzorg, aangevuld met mensen uit de hoek van onderwijs en onderzoek. De deelnemers konden in een open en creatieve sfeer kennis delen en nieuwe mensen ontmoeten. Voor diverse deelnemers heeft het ook geholpen bij het zoeken naar samenwerkingspartners.

Tijdens dit symposium maakte Mylene Ragon namens Stichting Toekomstbeeld der Techniek een impressie aan de hand van reacties van de deelnemers en sprekers.

Micah Hrehovcsik van Hogeschool voor de Kunsten Utrecht; gamedesigner, onderzoeker en docent
“Studenten zijn zeker geïnteresseerd in de toekomst, maar denken nog niet aan senioren als potentiële doelgroep. Vandaag is een manier om kennis te maken met een nieuwe doelgroep die straks een rol kan gaan spelen in het game-onderwijs”.

“Mijn oma is 73 en heeft een Wii. Samen met haar kleinkinderen speelt zij sportspelletjes. Het is voor haar een leuke en nieuwe  manier om te spelen. Ik verdenk haar ervan dat zij de Wii ook zonder haar kleinkinderen gebruikt”.

Jaïn van Nigtevegt van Flavour, bedrijf gespecialiseerd in playful learning
“Ik heb eerder meegewerkt met het project Ludovic van STT (www.bureauludovic.org). Play on is voor mij een moment om te netwerken en om geïnformeerd te worden over de toekomst. Wat gaat de markt doen en hoe kan Flavour hier op inspelen? De nieuwe ontwikkelingen die vandaag worden gesproken zorgen ervoor dat opdrachtgevers playful learning serieuzer gaan nemen en de voordelen gaan inzien”.

“Als ik kijk hoe mijn oma van 83 jaar met de DS speelt, dan zie ik een toekomst waarin games een toepassing worden in het ouder worden. Denk aan een Nintendo-game om te helpen met revalideren!”

Theo Bergonje van het LEF Future Centre  van Rijkswaterstaat
“Hoe kunnen wij ouderen straks in het verkeer beter faciliteren? Ik ben namelijk gespecialiseerd in wegontwerp in relatie tot de vergrijzing. Naarmate ouderen steeds langer op de weg zullen blijven is het aan ons om te kijken hoe wij de veiligheid van hen en de andere weggebruikers kunnen verbeteren. Hoe gaan ouderen om met navigatiesystemen en een mobiele telefoon in de auto? Ik kijk vandaag  vooral naar de mogelijkheden van gaming om al deze nieuwe impulsen te verwerken in de auto en het verkeer.”

Martijn Moonen van Agentschap NL
“Tijdens Play on probeer ik te kijken naar de verbindingen die met het buitenland gemaakt kunnen worden. Concepten op gebied van serious gaming die in Nederland worden ontwikkeld kunnen in het buitenland nog niet gebruikt worden. Om Nederland te profileren als een serieuze partner op gamegebied kijk ik naar de potentiële partners in het buitenland. Een dag als vandaag zorgt altijd weer voor nieuwe ideeën.”

Johan Melse van RIVM; conceptueel onderzoeker en filosoof
“Ik herkende heel veel in het verhaal van Jenny Gierveld [over de ouderen, vereenzaming en de mogelijkheden die nieuwe media bieden, red.]. Mijn moeder is 75 en heeft net een computer en een ouderwetse mobiel.  Ze heeft echter een nog groot netwerk. Wat ik mij vooral afvraag is of gaming meer kan zijn dan alleen spelletjes spelen. Ik denk niet dat je daar bij mijn moeder mee moet aan komen. Zij zoekt vooral gezelschap. Ik denk wel dat er nog veel te winnen valt met de speltheorieën. Hoe maken mensen bijvoorbeeld samen een beslissing? Ik denk dat je met gaming een bepaalde context kan bouwen waarin mensen elkaar in een nieuwe, virtuele omgeving kunnen gaan ontmoeten”.

“Ik probeer de gamewereld ook maatschappijkritisch te benaderen. Waarom focussen we ons op de competitieve kant van een spel? Mijn moeder van 75 jaar helpt graag anderen mensen in haar omgeving. Misschien is empathie in een game wel net zo belangrijk als competitie. Je kan in een game ook samen doelen bereiken”.

Richard Tanke van Technology Trial Centre
“Games worden al veelvuldig in de zorg gebruikt. Zo worden COPD-patiënten geholpen met het testen van de luchtinhoud van hun longen. Zij moeten een mondstuk in doen en dan moeten zij blazen tijdens een game. Met het blazen kunnen zij een bepaald level halen. Het is gebleken dat de mensen 10% meer inzet tonen tijdens het onderzoek.”

Frans Steenbrink van Motek Medical; projectmanager new product development
“Ouderen met houding- en balansstoornissen worden tijdens het revalideren geholpen met games. Tijdens de game staan zij fysiek op een platform en virtueel op een boot. Met de boot moeten zij een bepaald parcours afgaan dat zij door middel van hun bewegingen sturen. Het sturen van de boot gebeurt door motion capture”.

Jenny Gierveld van de afdeling Sociologie en Sociale Gerontologie van de Vrije Universiteit
“Hou je sociale contacten vast! Maak een konvooi van vrienden, collega’s en buren om je heen. Spreek af; al is het maar één keer per jaar. Als je ouder wordt, dan heb je wat aan dat netwerk. Dit is waar het op aan komt en investeer daar nu al tijd in. Het ‘konvooi’ heeft continu onderhoud nodig en pas op voor verwaarlozen. Later heb je er wat aan!”

Tim Laning van Grendel Games; gameondernemer
“Je moet niet de medische kennis testen onder chirurgen, maar hen juist stimuleren om vaardigheden te oefenen. Chirurgen vinden dit echter niet leuk. Onze uitdaging was om een game te ontwikkelen waarin het oefenen van vaardigheden weer een uitdaging wordt. Grendel Games heeft een puzzelspel ontwikkeld waarin een verhaallijn is verwerkt. In dit spel oefenen de chirurgen diverse vaardigheden die zij gebruiken tijdens laparoscopie; het trainen van zowel de actieve en passieve hand, inverse bewegingstechniek, diepteperceptie en werken met weinig licht.”

“Over 15 jaar zijn de ouderen al een iPhone of een iPod gewend en zijn zij beter bekend met games dan de ouderen van nu. Jij moet als ontwikkelaar bij blijven met het tijdsbeeld. Zo zie je in Japan dat games een onderdeel zijn van de maatschappij. Daar spelen ouderen in bejaardenhuizen games met en tegen elkaar.”

Hylke van Dijk, lector serious gaming aan de NHL Hogeschool
“Wat je nu ook ziet is dat de techniek wel wil. Helaas komt daar al snel een betaalmodel om de hoek kijken. Zorg is voor iedereen, maar niemand wilt er zelf voor betalen.”

“De verwachtingen vanuit de zorg zijn hoog gespannen, maar games zijn niet het medicijn voor alles. Games kunnen vooral een motiverende rol spelen om te gaan bewegen, om te oefenen of contacten te onderhouden”.

Joep Lagro, Alzheimer Centrum Nijmegen
“Ik denk dat je in de toekomst hulp op een andere manier moet benaderen. De oudere met Alzheimer nu zal anders behandeld worden in de toekomst. Over 30 jaar hebben mensen een andere levensgeschiedenis waar je als zorgverlener bij aan moet sluiten. Maar ook andere demografische kenmerken en een ander sociaal netwerk spelen straks een grote rol. Zelfs de familieverhoudingen kunnen in de toekomst veranderen. “

Peter van Rosmalen,  Centre for Learning Sciences and Technologies van de Open Universiteit
“In het ontwerp van games voor senioren zijn reactiesnelheid en leesbaarheid bepalende factoren. Met grafische aspecten probeer je de game zo interessant mogelijk te maken voor de oudere. Maar je  zit met het kip-ei probleem; hoe raken bejaarden gemotiveerd? Nu zijn de serious games vooral spelgericht. Er zou meer aandacht moeten komen op het spel. Het mag misschien wel eenvoudiger. Denk aan Skype-Klaverjassen!”

Eric Hamers, Van Dorp Installaties
“Onze technologie is gericht op ouderen. Wij proberen vooral te kijken hoe ouderen in hun dagelijkse activiteiten door middel van games geholpen kunnen worden.  Ouderen zijn redelijk zelfstandig, maar hebben met persoonlijke verzorging vaak nog hulp nodig. Met een vraag en antwoordspel zou je de oudere uit kunnen dagen om zelf actie te ondernemen. Je kan het geheugen gaan trainen, maar ook simpele vaardigheden”.

Piet Driest, Bureau Idee en verder
“De voorhoede onder ouderen is nu al bezig met gamen, maar de grote groep gaat pas over vijf jaar echt pas beginnen. Dat zie je ook met social media. Nu zijn er al ouderen die Twitteren, want Twitter is gelukkig niet leeftijdsgevoelig. Een LinkedIn-account zullen ze niet zo snel aanmaken.”

Meer informatie over het symposium Play on en de toekomstverkenning Serious Games voor Senioren op www.stt.nl/gamesvoorsenioren

Auteur: Mylene Ragon en Stichting Toekomstbeeld der Techniek.

© Digitalezorg.nl